LC 00544

Uit de literatuur blijkt dat er diverse voordelen zijn verbonden aan (semi) gratis kinderopvang (zie Tabel 2). Een van de meest genoemde factoren is de positieve impact op de arbeidsparticipatie door vrouwen. Hoewel dit effect voornamelijk wordt waargenomen bij hoogopgeleide vrouwen, en het minder sterk is bij laagopgeleide vrouwen. Naast arbeidsparticipatie worden ook kind ontwikkeling en gelijke kansen voor elk kind als voordelen genoemd. Momenteel maken kinderen uit lagere sociaaleconomische klassen minder gebruik van kinderopvang, dit wordt deels gelinkt aan de complexiteit van het huidige subsidiesysteem. Dit resulteert erin dat deze kinderen al met een achterstand aan het basisonderwijs beginnen, kinderopvang speelt namelijk een essentiële rol bij de sociale, cognitieve en schoolse ontwikkeling van kinderen.

Volgens enkele experts zal de combinatie van de toenemende arbeidsparticipatie van (hoogopgeleide) vrouwen en een betere start voor elk kind uiteindelijk resulteren in een rendabele investering in gratis kinderopvang. De stijging van vrouwen op de arbeidsmarkt zal leiden tot een toename van economische activiteit en belastinginkomsten, terwijl de investering in de ontwikkeling van kinderen ervoor zal zorgen dat zij beter voorbereid zijn op de toekomst. Door deze effecten zal de samenleving op de lange termijn volgens de experts op meerdere domeinen profiteren van gratis kinderopvang.

Tabel 2. Voordeel gratis kinderopvang per regio 

Omschrijving voordeel	Stakeholder(s)	Land	Bron	Toelichting
Toename in arbeidsmarktparticipatie door moeders bij kinderen van 0-3 jaar, kinderen uit achterstandsgezinnen hebben baat bij gratis kinderopvang, goed voor de kind ontwikkeling en zorgt voor gedragsmatige veranderingen binnen het gezin	Moeders kinderen gezin	Duitsland	Busse & Gathmann, 2015, Busse & Gathmann, 2018 Busse & Gathmann, 2020	Wetenschappelijk artikel Empirische data
Toename arbeidsparticipatie vrouwen	Moeders	Nederland	Bettendorf, Jongen & Muller, 2015	CBP Discussion paper
Toename arbeidsparticipatie moeders	Moeders	Malta	Borg, A., 2015	Review voor Europese Commissie
Arbeidsparticipatie moeders; van parttime naar fulltime	Moeders	UK	Brewer et al., 2022	Wetenschappelijk artikel
Verbreken deeltijdcultuur vrouwen (zie figuur)	Moeders	Nederland	Bokhorst & Hemerijck, 2023	Wetenschappelijk artikel
Uit enquête blijkt dat 1/3 (voornamelijk moeders) meer zou willen gaan werken wanneer kinderopvang gratis zou worden	Moeders	Nederland	Benedictus, 2022	Artikel
Voorzieningen blijven bestaan; kinderen trekken niet weg uit de regio; toename gebruik kinderopvang; kwaliteit opvang is verbeterd; kind ontwikkeling en werkgelegenheid	Moeders	Nederland, Zeeuws-Vlaanderen	Bukman, 2021	Artikel tijdschrift Management Kinderopvang
Arbeidsparticipatie moeders	Moeders	Zweden	Elwert & Quaranta, 2023	Wetenschappelijk artikel
Positieve effecten op sparen, schoolgereedheid en kwaliteit van het gezin. Positieve impact op werk bij lage inkomens (voornamelijk vrouwen). Algehele gebruik van kinderopvang nam toe.	Moeders; gezinnen; kinderen; leefomgeving	UK	Gillian & La Valle, 2018	Presentation to the ICMEC International Seminar
Arbeidsparticipatie vrouwen	Moeders	België en Zweden	Van Lancker & Ghysels, 2013	Boekhoofdstuk
Kansengelijkheid; ontzorgen van werkende en niet werkende ouderen	Gezinnen;	Nederland	Leseman et al., 2021	Onderzoeksrapport
Hoogopgeleide vrouwen gaan meer werken; gebruik van kinderopvang neemt toe wanneer deze gratis wordt; huidige systeem is te complex en niet toegankelijk genoeg	Moeders	Nederland	Kok et al., 2020	Opiniestuk
Kinderopvang bevordert de schoolse en sociale vaardigheden van kinderen (zeker voor kinderen in kwetsbare omstandigheden) Arbeidsparticipatie ouders	Kinderen; Ouders; Gezinnen	België	Van Lancker, 2021	Opiniestuk
Verhoogd welbevinden, sociale en cognitieve ontwikkeling van kinderen wat lijdt tot productiviteit in de economie; Zorgt voor de verbetering van de algehele leefbaarheid; Verschil tussen mannen en vrouwen kleiner	Moeders/vrouwen; kinderen; leefomgeving	UK	Henau, J. de, 2022	Wetenschappelijk artikel
Positief effect arbeidsparticipatie	Moeders	Canada	Koopman & Plantenga, 2023	Online artikel
Korte termijn: Hogere arbeidsparticipatie vrouwen en gelijkheid man vrouw; Vermindering stress bij ouders; Investering in gratis kinderopvang wordt bij verschillende situaties terugverdiend; Kinderen in kwetsbare situaties meer kansen en huidige systeem is te complex	Moeders; kinderen; gezinnen; arbeidsmarkt /economie; algemene leefomgeving	Nederland	Neidingh, 2020	Online artikel
Kind ontwikkeling en kind en kansengelijkheid	Kinderen	UK	Harding & Cottell, 2018	Rapport Childcare Survey 2018
Arbeidsparticipatie moeders	Moeders	Brazilië	Paes de Barros et al., 2011	Wetenschappelijk artikel
Kansengelijkheid achterstandsproblematiek	Kinderen	Nederland; Waddeneilanden	Overduin, 2017	Opiniestuk
Gebrek aan betaalbare kinderopvang is belemmering voor betaald werk; Kind ontwikkeling	Kinderen	Nederland	Raes, Piessens & WillockX, 2020	Boek
Belang kinderopvang: (1) vergroten kansen voor kinderen, evenals een latere selectie of meer mogelijkheden vervolgonderwijs. (2) Tegengaan educatieve kloof (3) Verdient zichzelf terug op lange termijn door rendement positieve effecten achterstandskinderen.	Kinderen; economie	Nederland	Slot en Leseman, 2019	Wetenschappelijk artikel (inclusief kosten-baten analyse)
Arbeidsparticipatie vrouwen; Mannen meer participatie in het gezin; Economische winst op lange termijn; Betere cognitieve, sociale en emotionele ontwikkeling; Huidige systeem is voor ouders te duur (gem duurder dan in andere landen).	Moeders; Mannen; Economie; Kinderen	Nederland	Leseman, 2020	Opinie

Referenties

• Gratis kinderopvang: cadeau of gamechanger?, Benedictus, 2022 , Financieel Dagblad, 23 maart 2022.
• Childcare subsidies and labour supply—Evidence from a large Dutch reform., Bettendorf, L. J. H., Jongen, E. L. W., Muller, P., CPB, 1 september 2012.
• Nederland zou moeten experimenteren met publieke kinderopvang, Bokhorst, D. en Hemerijck, A., ESB, 16 januari 2023.
• Free Childcare – A fix to the family and paid work conflict?, Borg, A., European Commission, 1 april 2015.
• Does more free childcare help parents work more?, Brewer, M., Cattan, S., Crawford, C., Rabe, B., Labour Economics, 1 januari 2022.
• BV Nederland heeft gratis kinderopvang nodig, Bukman, B., Management Kinderopvang, 22 november 2022.
• Free Daycare and Its Effects on Children and Their Families., Busse, A en C. Gathman, 11 mei 2018.
• Free daycare policies, family choices and child development., Busse, A. en C. Gathmann, 1 november 2020.
• The Effects of Free Childcare on Labor Supply and Children, Busse, A. en C. Gathmann, 1 maart 2015.
• The social care-taking of the city-kids. Determinants for day-care attendance in early twentieth-century southern Sweden, Elwert, A., Quaranta, L., The History of the Family, 2 januari 2023.
• Evaluation of the first year of the national rollout of 30 hours free childcare, Gillian, P. en I. La Valle, Department for Education (UK), 1 januari 2018.
• Childcare survey 2018, Harding, C. en J. Cottell, Family and childcare trust, 1 januari 2018.
• Simulating employment and fiscal effects of public investment in high-quality universal childcare in the UK, Henau, J.de, International Journal of Child Care and Education Policy, 14 februari 2022.
• Naar een stabiel stelsel van kinderopvang, Kok et al., SEO, 1 januari 2020.
• Gratis kinderopvang? Zo pakte dat in Canada uit, Koopman, BNR, 9 mei 2023.
• Toekomst van de kinderopvang in het pedagogisch-educatieve ecosysteem van kinderen en jeugdigen: een verkenning, Leseman et al., 1 maart 2021.
• Vier dagen (bijna) gratis kinderopvang?, Leseman, P., Management Kinderopvang, 18 september 2020.
• Investeren in kinderopvang loont, Neisingh, WomenInc, 5 oktober 2020.
• ‘Gratis voorschool is de toekomst’, Overduin, C., Management Kinderopvang, 2 mei 2017.
• Bestand:Barros-Olinto creche rio 2011.pdf, Paes de Barros et al., The World Bank, 1 maart 2011.
• Flexibiliteit in de kinderopvang, Raes, Piessens, 1 september 2020.
• Investeren in kinderen van 0-12 jaar, Slot, P. en P. Leseman, Het Kinderopvangfonds, 1 maart 2019.
• Kinderbijslag doet armoede onmiddellijk dalen, Van Lancker, W., De Standaard, 24 maart 2021.
• Wie heeft profijt van het overheidsbeleid? Kinderopvang in Zweden en België (Vlaanderen), Van Lancker, W. en J. Ghysels, Mens en Maatschappij, 1 januari 2013.