Gratis kinderopvang
Het verschil in welvaart en gezondheid tussen Zeeuws-Vlaanderen en andere regio’s wordt steeds groter. Dat concluderen de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur, de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving en de Raad voor het Openbaar Bestuur in hun recent gepubliceerde gezamenlijke advies, 'Elke regio telt' (RLi, ROB & RVS, 2023). De raden noemen de toename van onwenselijke verschillen zelfs 'schrikbarend'. Een van de mogelijk veroorzakers is de uitstroom van Zeeuws- Vlaamse kinderen in de grensstreek naar de Belgische kinderopvang en onderwijs. Het gevolg is een disbalans in de samenleving die ongunstige effecten heeft op:
- De deelname aan opvang voor kinderen van werkende en niet-werkende ouders: 1500 Zeeuws-Vlaamse kinderen nemen geen deel aan het Nederlandse onderwijs.
- De kwaliteit en kwantiteit van de kinderopvang in de grenstreek die onder druk komt te staan
- Het voorzieningenniveau dat onder druk komt te staan; denk aan het verdwijnen van opvang en basisscholen in deze kernen met als gevolg een verschraling van het voorzieningenniveau.
- De arbeidsmarkt door moeizame invulling van vacatures waardoor de arbeidsmarktkrapte steeds meer toeneemt en de leefbaarheid in Zeeuws-Vlaanderen steeds verder achteruitgaat (Omroep Zeeland, 2023 & RLi, ROB & RVS, 2023).
De situatie in Zeeuws-Vlaanderen zoals hierboven beschreven is uniek en vraagt om specifieke aandacht omdat het gaat om een grensregio met België, een land waar dezelfde taal wordt gesproken, waar kinderen eerder naar de opvang kunnen worden gebracht dan in Nederland en waar de opvang nagenoeg gratis wordt aangeboden. Om het aanbod in Zeeuws-Vlaanderen gelijk te trekken met het buurland zijn er lopende initiatieven in de regio rondom het gratis aanbieden van startgroepen en gratis kinderopvang. Van 2015 t/m 2019 heeft er onder andere een pilot plaatsgevonden van Startgroepen, een initiatief van een peuter arrangement in 13 kernen langs de grens. De startgroepen hebben hun waarde in kwantitatieve zin opgeleverd met een stijging van het deelname percentage van 10% van de peuters naar bijna 60% (Kinderopvang Zeeuws-Vlaanderen, 2019). Deze groep jonge kinderen blijkt allen blijvend door te stromen naar het basisonderwijs. Door dit initiatief wordt de gehele keten van kinderopvang tot MBO/HBO versterkt. Investeren in jonge kinderen om achterstanden, andere problematiek en kosten voor de maatschappij in latere jaren te voorkomen of te beperken loont. Het mag met recht de kraamkamer worden genoemd. Er is echter nog onvoldoende bekend over de werking en effecten van deze insteek. Om het groeiende probleem van de huidige disbalans in de Zeeuws-Vlaamse samenleving en de invloed van gratis kinderopvang inzichtelijk te maken is tijd, inzet en onderzoek noodzakelijk. Dat is de aanleiding van deze overzichtsstudie die door het HZ Lectoraat Healthy Region wordt uitgevoerd.